Ακμή

Τι είναι η ακμή προσώπου;

Είναι πολύ συχνή παθολογική κατάσταση που εμφανίζεται κυρίως στην εφηβική ηλικία αλλά και σε νεαρούς ενήλικες. Συνήθως παρουσιάζεται στο μέτωπο, τα μάγουλα, το άνω μέρος της πλάτης και τους ώμους.

Γυναίκες μπορεί να έχουν ακμή καθ’ όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ζωής με επιδεινώσεις πριν από κάθε περίοδο. Η χρήση αντισυλληπτικών μειώνει τις εξάρσεις.

Βασικός μηχανισμός αρχικά είναι η κατακράτηση σμήγματος και στη συνέχεια φλεγμονώδεις αντιδράσεις γύρω από το θύλακο που κατακράτησε σμήγμα. Συχνά δημιουργεί άσπρα στίγματα (μπιμπίκια), μαύρα στίγματα και κόκκινα «σπυράκια».

Μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονη και μπορεί να αφήσει ατροφικές ουλές. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία και όσο πιο σωστή και συστηματική είναι, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος τέτοιων επιπλοκών.

Σε ποια ηλικία εμφανίζεται;

Η ακμή προσώπου είναι κλασικό χαρακτηριστικό της εφηβικής ηλικίας. Σκιτσογράφοι που θέλουν να απεικονίσουν κάποιον έφηβο, προσθέτουν σπυράκια στο σκίτσο.

Μπορεί να εμφανιστεί η ακμή σε ενήλικες;

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις κυρίως γυναικών, που εμφανίζουν ακμή σε σημαντικά μεγαλύτερη ηλικία. Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια ανησυχητική προς τα κάτω μετατόπιση του ηλικιακού φάσματος, με αποτέλεσμα η ακμή προσώπου να εμφανίζεται ακόμη και σε παιδιά 10 ετών.

Μορφές των δερματικών βλαβών της ακμής:

• Άσπρα στίγματα (κλειστοί φαγέσωροι)
• Μαύρα στίγματα (ανοικτοί φαγέσωροι)
• Μικρά κόκκινα επώδυνα επάρματα
• Φλυκταινίδια με πύον στην κορυφή τους.
• Μεγάλα σκληρά και επώδυνα επάρματα κάτω από την επιφάνεια του δέρματος.
• Μεγάλες φλύκταινες γεμάτες πύον

Μηχανισμοί πρόκλησης ακμής:

• Αύξηση της έκκρισης σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες (σμηγματόρροια)
• Κατακράτηση σμήγματος
• Φλεγμονή του σμηγματογόνου αδένα.

Σημαντικό ρόλο παίζει η υπέρμετρη ανάπτυξη ενός φυσιολογικού μικροβίου του δέρματος, του προπιονικού βακτηριδίου (Propionibacterium acnes ή P.acnes), το οποίο παράγει μια λιπάση που υδρολύει τα τριγλυκερδίδια, με συνέπεια την αυξημένη παραγωγή λιπαρών οξέων. Αυτά προκαλούν υπερκεράτωση στο τοίχωμα του πόρου του σμηγματογόνου αδένα, με συνέπεια την απόφραξή του και το σχηματισμό φαγεσώρων (άσπρα και μαύρα στίγματα).

Το τοίχωμα του σμηγματογόνου θυλάκου που έχει σχηματίσει το φαγέσωρα, παρουσιάζει ρήγματα, μέσα από τα οποία λιπαρά οξέα έρχονται σε επαφή με το χόριο, δημιουργούν αντίδραση ξένου σώματος και έλκουν φλεγμονώδη κύτταρα.

Τα τοπικά θεραπευτικά σκευάσματα έχουν ποικίλα συστατικά με πολλαπλές δράσεις. Μερικά από αυτά είναι:

• Ρετινοϊκό οξύ(οξύ της βιταμίνης Α). Μειώνει την παθολογική αύξηση της κερατίνης στιβάδας του πόρου του σμηγματογόνου αδένα, προλαβαίνοντας έτσι το σχηματισμό μικροκύστεων. Μπορεί να ερεθίσει το δέρμα, προκαλώντας κοκκινίλα και ξηρότητα. Χρησιμοποιείται μόνο το βράδυ, γιατί έχει συσχετιστεί με καταστάσεις φωτο-ευαισθησίας.
• Υπεροξείδο του βενζοϋλίου. Δρα καταστέλλοντας το βακτηρίδιο της ακμήςP.acnes και εμποδίζει τη διάβρωση του τοιχώματος των διογκωμένων σμηγματογόνων αδένων.
• Ερυθρομυκίνηως συστατικό τοπικών σκευασμάτων.
• Αζελαϊκό οξύ. Καταπολεμά τα βακτηρίδιαP.acnes και S.epidermidis.

Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν την ακμή

• Ορμόνες. Τα ανδρογόνα είναι ορμόνες που αυξάνονται στα αγόρια και τα κορίτσια κατά την εφηβεία και προκαλούν αύξηση του μεγέθους των σμηγματογόνων αδένων και αύξηση της παραγωγής τους.
• Φάρμακα. Τα κορτικοειδή, η τεστοστερόνη και το λίθιο είναι παραδείγματα κάποιων φαρμάκων ου έχουν ως παρενέργεια την πρόκληση ή την επιδείνωση ακμής.
• Δίαιτα. Μελέτες έχουν δείξει πως κάποια τρόφιμα όπως τα γαλακτοκομικά και τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες, μπορεί να επιδεινώσουν την ακμή. Η σοκολάτα έχει από παλιά ενοχοποιηθεί για την επιδείνωση της ακμής. Μια μικρή μελέτη με 14 άνδρες έδειξε επιδείνωση της ακμής μετά από κατανάλωση σοκολάτας. Χρειάζονται όμως πιο εκτεταμένες μελέτες για να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί αυτή η υπόθεση.
• Τριβή ή πίεση. Ακμή μπορεί να προκληθεί από αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με το δέρμα, όπως τηλέφωνα, κράνη, σφιχτά κολάρα και σακίδια.
• Στρες. Η επιδείνωση της ακμής είναι μία ακόμη από τις πολλές αρνητικές συνέπειες του στρες.

Μύθοι που πρέπει να ξεχάσουμε:

• Λιπαρές τροφές επιδεινώνουν την ακμή. Η επίδραση στην ακμή είναι ελάχιστη ή μηδενική. Όμως η εργασία σε λιπαρό περιβάλλον όπως μαγείρεμα σε κουζίνα με τηγανιτά τρόφιμα μπορεί να ευνοήσει την εμφάνιση ή την επιδείνωση της ακμής, καθώς το λίπος μπορεί να κολλήσει στο δέρμα και να αποφράξει πόρους, που με τη συνέχεια ερεθίζει το δέρμα και προκαλεί ακμή.
• Είναι συνέπεια κακής υγιεινής και ακαθαρσίας. Η ακμή δεν προκαλείται από ακάθαρτο δέρμα. Αντίθετα το υπερβολικό πλύσιμο στο δέρμα με σκληρά σαπούνια ή αντισηπτικά ερεθίζει το δέρμα και μπορεί να επιδεινώσει την ακμή.
• Τα καλλυντικά στην ακμή απαγορεύονται. Είναι πολύ αμφίβολο αν τα καλλυντικά μπορεί να επιδεινώσουν την ακμή, ειδικά αν χρησιμοποιούνται μη λιπαρά προϊόντα τύπουmakeup που δεν κλείνουν πόρους, με την προϋπόθεση πως το makeup απομακρύνεται τακτικά με απαλό γαλάκτωμα. Τα μη λιπαρά καλλυντικά δεν επηρεάζουν τη δραστικότητα των φαρμάκων κατά της ακμής.
• Η απομάκρυνση των λευκών και μαύρων στιγμάτων με τα δάχτυλα προλαβαίνει τα σπυράκια. Αυτές οι πρακτικές όταν δεν γίνονται από ειδικό, μπορεί να διασπείρουν λιπαρά οξέα έξω από το θύλακο της τρίχας, με συνέπεια φλεγμονή, που μπορει να καταλήξει σε πρόκληση ανεξίτηλων ουλών.
• Η σεξουαλική δραστηριότητα προκαλεί ή επιδεινώνει την ακμή. Λάθος. Το σεξ ή ο αυνανισμός δεν προκαλεί ούτε επιδεινώνει την ακμή.
• Η ηλιοθεραπεία κάνει καλό. Δεν υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις πως η έκθεση στον ήλιο μπορεί να βελτιώσει την ακμή. Αντίθετα πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ακμής μπορεί να κάνουν το δέρμα πιο ευαίσθητο στο φως και να προκαλέσουν επώδυνες βλάβες. Εκτός αυτού η έκθεση στο ηλιακό φως προκαλεί φωτογήρανση και αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.
• Η ακμή είναι μεταδοτική. Όχι. Η ακμή δεν είναι μολυσματική νόσος, δεν οφείλεται σε μικρόβια. Τα εμπλεκόμενα μικρόβια ανήκουν στη φυσιολογική χλωρίδα του δέρματος, συμμετέχουν στο μηχανισμό, χωρίς να είναι η αιτία. Η ακμή δεν μεταδίδεται με σωματική επαφή και με κανέναν άλλο τρόπο.

Τι να ΜΗΝ ΚΑΝΕΤΕ αν έχετε ακμή:

• Μην πλένετε υπερβολικά το πρόσωπό σας. Αρκούν δύο φορές την ημέρα. Περισσότεροι καθαρισμοί μπορεί να προκαλέσουν ξηρότητα και φλεγμονή και να κάνουν το δέρμα σας ευαίσθητο.
• Μη χρησιμοποιείτε απολεπιστικά καθαριστικά πολύ συχνά, καθώς μπορεί να ερεθίσουν ένα φλεγμονώδες δέρμα ακόμη περισσότερο και να δημιουργήσουν μικρο-ρωγμές. Προτιμάτε τα χημικά απολεπιστικά όπως είναι το γαλακτικό ή το γλυκολικό οξύ που έχουν πιο ήπιο αποτέλεσμα.
• Μην κάνετε χειρισμούς (τρύπημα, πίεση, τρίψιμο) πάνω σε δερματικές βλάβες της ακμής. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία ουλών, καθώς επίσης να επιμολύνει ένα ανοικτό τραύμα με παθογόνα μικρόβια.
• ΜΗΝ ΠΑΡΑΛΕΙΠΕΤΕ ΤΟ ΑΝΤΗΛΙΑΚΟ! Μπορεί η ηλιακή ακτινοβολία να μειώσει προσωρινά την εμφάνιση της ακμής, όμως προκαλεί ξηρότητα στο δέρμα. Το δέρμα αντιδρά σε αυτή την ξηρότητα παράγοντας περισσότερο σμήγμα, που με τη σειρά του επιδεινώνει την οποιαδήποτε υπάρχουσα προδιάθεση για ακμή. Χρησιμοποιείτε αντηλιακό με δείκτη προστασίαςSPF 15 ή μεγαλύτερο, καθημερινά, ακόμη και αν έχει συννεφιά. Επιλέγετε αντηλιακό που να μην έχει φαγεσωρογόνα συστατικά.
• Μην παραλείπετε τη θεραπεία σας, ακολουθήστε το καθημερινό σας πρόγραμμα πιστά. Τα τοπικά φάρμακα κατά της ακμής δρουν για 6-12 ώρες. Συνεπώς πρέπει να εφαρμόζονται πάνω στο δέρμα δύο με τρεις φορές την ημέρα.
• Μην προσπαθείτε να επιταχύνετε το αποτέλεσμα με πιο συχνές εφαρμογές προϊόντων από ότι προβλέπεται. Το δέρμα μπορεί να απορροφήσει μόνο ορισμένες ποσότητες ουσιών, ανεξάρτητα από το πόσες φορές εσείς τις εναποθέτετε πάνω στην επιδερμίδα.
• Να θυμάστε: ΔΕ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΘΕΡΑΠΕΥΣΕΤΕ την ακμή. Μπορείτε μόνο να την κρατάτε σε ύφεση.
• Μην παραλείπετε ενυδατικά συστατικά επειδή έχετε λιπαρό δέρμα. Μετά το πλύσιμο το δέρμα σας είναι σχετικά στεγνό, ως αποτέλεσμα της διαδικασίας πλυσίματος. Όλα τα καθαριστικά, ακόμη και το σκέτο νερό, αφαιρούν μια δόση υγρασίας. Χρησιμοποιείτε κάποιο ενυδατικό προϊόν για να προστατέψετε το δέρμα σας και να το προετοιμάσετε για το μέικαπ.
• ΜΗΝ ΚΑΠΝΙΖΕΤΕ! Εκτός από τις αναρίθμητες καταστροφικές συνέπειες που έχει το κάπνισμα για τον οργανισμό σας, εδώ έχετε μία ακόμη: Η νικοτίνη συσπά τα αιμοφόρα αγγεία περιλαμβανομένων και αυτών που θρέφουν το δέρμα σας.
• Αποφεύγετε τα καυτά λουτρά και ντους. Το νερό με το οποίο κάνετε ντους ας είναι τόσο ζεστό, όσο χρειάζεται για να νιώσετε άνετα. Όχι καυτό. Αν κάνετε μπάνιο, μην παραμένετε να «μουλιάσετε» σε καυτό νερό. Βάλτε ένα όριο τα 15 λεπτά. Η παρατεταμένη επαφή του δέρματος με πολύ ζεστό νερό δεν το ενυδατώνει, αντίθετα μπορεί να του αφαιρέσει σημαντικά συστατικά, που συντελούν στη διατήρηση της ενυδάτωσης.
• Μην προσπαθείτε να απομακρύνετε κάθε λιπαρή ουσία από το δέρμα σας, στην προσπάθεια να ελέγξετε τη λιπαρότητα. Το σμήγμα είναι πολύτιμο συστατικό του δέρματος που το κάνει ευέλικτο και απαλό. Χωρίς αυτό θα παρουσίαζε μικρο-ρωγμές και θα αδυνάτιζε η προστασία του δέρματος από μικροοργανισμόυς.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση της ακμής;

Έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς διάφορα θεραπευτικά σχήματα, ανάλογα με το είδος της ακμής, τον τύπο του προσώπου, την ηλικία και άλλα πιθανά συνυπάρχοντα προβλήματα.

Κυριότερη θεραπεία όμως έχει ο προσαρμοσμένος τρόπος ζωής σε υγιεινές συνήθειες και διατροφή, αποφυγή του καπνίσματος και σχολαστική καθημερινή περιποίηση του δέρματος.

Μπορώ να χρησιμοποιώ καθαριστικά προσώπου για την ακμή;

• Να αναζητάτε καθαριστικά με α-υρδοξυ οξέα (γαλακτικό ή γλυκολικό) ή β-υδροξυ οξέα (σαλικυλικό) ή – ακόμη καλύτερα – συνδυασμό αυτών των δύο. Ελέγχετε τη συσκευασία του καθαριστικού γαλακτώματος για αυτά τα δύο συστατικά, πριν το αγοράσετε.
• Χρησιμοποιείτε μη λιπαρά, ορυκτής προέλευσης μέικαπ, κατά προτίμηση πούδρα. Είναι τελείως αδρανή και δε μπορούν να φιλοξενήσουν μικρόβια.
• Να θεραπεύετε την ακμή. Να χρησιμοποιείτε αντιβακτηριδιακό σαπούνι ή υπεροξείδιο του βενζοϋλίου για να πλένετε τις περιοχές που έχουν πρόβλημα.
• Συμβουλευτείτε ειδικό αν τα συμπτώματα επιμένουν. Μερικές μορφές ακμής είναι δυσκολότερο να αντιμετωπισθούν και χρειάζονται δραστικότερα φάρμακα, τοπικά ή συστηματικά, όπως το Α-ρετινοϊκό οξύ ή Ισοτρετινοϊνη (Riaccutane).
• Κάθε φορά που πλένετε το πρόσωπό σας να το ξεπλένετε με άφθονο νερό, αφιερώστε περίπου 30 δευτερόλεπτα για σχολαστικό ξέπλυμα, ώστε να μη μείνουν υπολείμματα σαπουνιού, που θα προκαλέσουν ερεθισμό.
• Περιμένετε 20-30 λεπτά μετά το πλύσιμο, πριν εφαρμόσετε κρέμες για την ακμή. Αυτό το διάλειμμα μπορεί να μειώσει την ευαισθησία του δέρματός σας σε δυνατότερα προϊόντα με συστατικά όπως το Α-ρετινοϊκό οξύ.
• Εφαρμόζετε τα προϊόντα για την ακμή σε ολόκληρη την προβληματική περιοχή και όχι μόνο στα σημεία που βλέπετε δερματικές βλάβες. Ο στόχος είναι να προλάβουμε τη δημιουργία νέων βλαβών.

Πόσο χρόνο χρειάζεται για να φύγει η ακμή;

Η ακμή του προσώπου είναι μια κατάσταση που αποτελεί μέρος της φυσιολογικής εξέλιξης του δέρματος με την ηλικία. Δεν απαλασσόμαστε τελείως από την ακμή κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Τηρώντας όμως τα παραπάνω μέτρα προφυλάξεις και τρόπους περιποίησης του δέρματος, μπορούμε να κρατάμε την ακμή σε μόνιμη καταστολή.