Όταν ακούμε τη λέξη «κάνναβη», μας έρχονται αυτόματα στο νου οι «χασισοπότες» που περιγράφουν τα παλιά ρεμπέτικα, μαστουρωμένα άτομα που «φουμάρουν φούντα» και δεν έχουν σχεδόν καμία επαφή με την πραγματικότητα, παράνομες φυτείες, παράνομα φορτία και το συνεχές κυνηγητό της αστυνομίας με συλλήψεις και φυλακίσεις καλλιεργητών και διακινητών.

Όμως φυτό κάνναβη έχει χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα και από όλους τους λαούς λόγω των πολυάρθιμων θεραπευτκών του ιδιοτήτων. Οι πρώτες καλλιέργειες ανάγονται στη νεολιθική εποχή.

Οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν την κάνναβη για την ελονοσία, τη δυσμηνόρροια, την ουρική αρθρίτιδα και τη δυσκοιλιότητα. Στο μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε για τον πόνο, την επιληψία, τη ναυτία και τον έμετο. Στο λεγόμενο «Δυτικό Κόσμο» η κάνναβη χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως αναλγητικό.

Στις ΗΠΑ οι γιατροί συτναγογραφούσαν συστηματικά κάνναβη για πληθώρα νοσημάτων, μέχρι που η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση απαγόρευσε το φυτό και τα παράγωγά του το 1930 λόγω των εθιστικών ιδιοτήτων του.

Τι είναι η κάνναβη;

Πρόκειται για το φυτό Cannabis sativa (κάνναβη η ήμερη) του γένους Cannabis της τάξης των Κνιδωτών (σημ. κνίδη=τσουκνίδα). Έχουν περιγραφεί πολλά υποείδη της Cannabis sativa που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την περιεκτικότητα κάποιων ουσιών.

Έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στο φυτό 483 χημικά συστατικά με βιολογική δράση, ανάμεσα σε περίπου 6.000 βιολογικά αδρανείς ουσίες. 84 από αυτά (ο αριθμός τους αυξάνεται συνέχεια, καθώς ανακαλύπτονται νέα), ανήκουν σε μία χημική οικογένεια που λέγονται «Κανναβινοειδή».

Τι είναι τα κανναβινοειδή;

Είναι ουσίες που εισερχόμενες στον ανθρώπινο οργανισμό, έχουν μια σειρά από ενέργειες, οι πιο γνωστές από τις οποίες είναι οι ψυχοτρόπες και οι αναλγητικές.

Ποιο είναι το κανναβινοειδές που έχει ψυχοτρόπο δράση;

Όπως αναφέραμε το φυτό «κάνναβη» περιέχει τουλάχιστον 483 γνωστές χημικές ουσίες με βιολογική δράση. Η… «πέτρα του σκανδάλου» είναι ΜΙΑ και ακούει στο όνομα «Δ4-Τετραϋδροκανναβιδιολικό οξύ», συντομογραφικά THCA ή απλά THC. Είναι το μοναδικό από όλα τα κανναβινοειδή που προκαλεί ευφορική μέθη και η μακροχρόνια χρήση του εξάρτηση.

Είναι λογικό, πως οι δράσεις αυτές είναι οι πρώτες που έγιναν αντιληπτές, καθώς η ευφορκή μέθη και η αναλγησία είναι είναι ιδιαίτερα έντονες και ευχάριστες και συνεπώς πιο εύκολα παρατηρήσιμες. Η υπερβολή ευφορία και η ευχάριστη μέθη που προκαλεί μια συγκεκριμένη ουσία του φυτού, έγιναν γρήγορα εξαιρετικά δημοφιλείς και η εξαρτησιογόνος δράση της THC, συντέλεσε στην εξάπλωση της κατανάλωσης προϊόντων του φυτού.

Δεν απαγορεύεται;

Στις αρχές του 20ού αιώνα οι περισσότερες χώρες του κόσμου απαγόρεψαν την καλλιέργεια, πώληση και χρήση του φυτού ή τμημάτων του, στα πλαίσια του αγώνα κατά των ναρκωτικών. Κάποιες χώρες στην πορεία μείωσαν το βαθμό αυτής της απαγόρευσης, ενώ άλλες την έχουν εντείνει.

Στην Ελλάδα η κάνναβη απαγορεύτηκε με νόμο για πρώτη φορά το 1890  και αργότερα με τον ισχύοντα νόμο περί ναρκωτικών (Νόμος 3459/2006 – ΦΕΚ Α’/103/25.5.2006).

Έχει η κάνναβη άλλες ευγεργετικές δράσεις;

Η πρώϊμη απαγόρευση της καλλιέργειας του φυτού, είχε σαν παράπλευρη συνέπεια την αναχαίτιση της επιστημονικής έρευνας, που εν τω μεταξύ αποκάλυψε την πληθώρα των θεραπευτικών ιδιοτήτων που έχουν τα κανναβινοειδή.

Πάραυτα, τις τελευταίες δεκαετίες η έρευνα γύρω από τα κανναβινοειδή προχωράει με αλματώδεις ρυθμους και κάθε νέα ανακάλυψη φαίνεται πως ανοίγει νέους, άγνωστους μέχρι σήμερα, ορίζοντες.

Ο πιο εντυπωσιακός από αυτούς τους νέους ορίζοντες είναι η ανακάλυψη του «ενδοκανναβιδοειδούς συστήματος».

Τι είναι το ενδοκανναβινοειδές σύστημα;

Μόλις το 1990 ανακαλύφθηκε από τον Ισραηλινό επιστήμονα Dr. Ralph Mechoulam, ότι παράγονται στο σώμα μας καθημερινά πλήθος ουσιών που έχουν δράσεις όπως αυτές της φαρμακευτικής κάνναβης και ονομάσθηκαν όλες μαζί «ενδοκανναβινοειδές σύστημα», προφανώς από το όνομα του φυτού.

Είναι ουσίες που αντισταθμίζουν φυσιολογικές αμυντικές και προστατευτικές αντιδράσεις του οργανισμού, όπως ο φόβος και ο πόνος και τις αποτρέπουν από το να λάβουν καταστροφικές για το άτομο διαστάσεις.

Έκτοτε έχουν δημοσιευθεί περισσότερες από 20.000 επιστημονικές εργασίες που αναδεικνύουν τους τρόπους με τους οποίους το ενδοκανναβινοειδές σύστημα εξασφαλίζει την ομοιόσταση του οργανισμού, δηλαδή την ισορροπία σε όλα τα επίπεδα.

Η δράση των ενδοκανναβινοειδών δεν περιορίζεται σε αυτές που αναφέραμε αλλά και σε αναρίθμητες άλλες λειτουργίες, που καθημερινά αποκαλύπτει η συνεχιζόμενη επιστημονική έρευνα. Πρόκειται για δράσεις μέσα στο ίδιο το κύτταρο, δράσεις που έχουν σχέση με την αποτροπή δημιουργίας νεοπλασματικών ιστών, δράσεις αντιοξείδωσης και περιορισμού της φλεγμονής. Τα ενδοκανναβινοειδή αποτελούν κεντρικό και αναπόσπαστο συντελεστή του ανοσοποιητικού συστήματος.

Μια πρόσφατα ανακαλυφθείσα δράση του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος είναι η αυτοφαγία, δηλαδή διαδικασία με την οποία το ίδιο το κύτταρο καταστρέφει τμήματα του εαυτού του, που έχουν υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες, με συνέπεια το κύτταρο να «αναγεννάται» υγιές και άρτιο. Έτσι μεταξύ άλλων αποτρέπεται και η δημιουργία νεοπλασματικών μεταλλάξεων.

Στο κεντρικό νευικό σύστημα τα κανναβινοειδή παίζουν πολύ σημαντικό και καθοριστικό ρόλο σε λειτουργίες της ψυχικής σφαίρας όπως η ευθυμία, το χιούμορ, η θετική διάθεση, η αισιοδοξία, η ευρύτητα του πνεύματος κ.α.

Είναι σημαντικό πως η λειτουργία του είναι ομοιοστατική και ρυθμιστική, δηλαδή διορθώνει τις υπερβολές προς οποιαδήποτε κατεύθυνση τείνουν να εκτραπούν. Αν για παράδειγμα ο βαθμός ζωντάνιας είναι πολύ υψηλός και αγγίζει τα όρια του άγχους, το ενδοκανναβινοειδές σύστημα τον συγκρατεί στα επίπεδα της καλής διάθεσης και δημιουργικής δραστηριότητας. Ταυτόχρονα το ίδιο σύστημα δεν τον αφήνει να κατέβει σε χαμηλά επίπεδα, προστατεύοντας μας από την κατάθλιψη.

Αυτή η διαπίστωση αποδεικνύεται από το ακόλουθο ενδιαφέρον πείραμα: Σε πειραματόζωα η ένεση CBD σε περιοχή του εγκεφάλου κοντά στον ιππόκαμπο, περιοχή που σχετίζεται με την εκδήλωση του άγχους, είχε διαφορετικό αποτέλεσμα, αν το πειραματόζωο είχε προηγουμένως υποβληθεί σε στρες ή όχι. Στην πρώτη περίπτωση η δράση της ουσίας ήταν αγχολυτική, ενώ στη δεύτερη προκαλούσε άγχος.

Στα περισσότερα ή ίσως όλα τα κύτταρα του σώματος μας υπάρχουν υποδοχείς που διεγείρονται από κανναβινοειδή, μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί από τον Dr. Mechoulam δύο, αλλά πιστεύεται ότι είναι πολύ περισσότεροι. Ο συνολικός αριθμός τους ξεπερνάει όλους τους άλλους υποδοχείς. Όταν διεγερθούν, πυροδοτούν μια σειρά από λειτουργίες. Η επιστημονική έρευνα είναι ακόμη στην αρχή της και το πεδίο είναι τεράστιο. Ένας νέος κόσμος ανοίγεται μπροστά μας.

Σήμερα γνωστοί είναι οι υποδοχείς CB1 που βρίσκονται στο νευρικό σύστημα και οι CB2 που βρίσκονται κυρίως (αλλά όχι μόνο) σε όργανα του ανοσοποιητικού συστήματος.

Διαπιστώθηκε πως υποδοχείς CB1 δεν υπάρχουν στον προμήκη μυελό, δηλαδή στο τμήμα εκείνο του εγκεφάλου που ρυθμίζει όλες τις ζωτικές λειτουργίες, όπως είναι η αναπνοή και η καρδιακή συχνότητα (πυρήνες του πνευμονογαστρικού και του παραπληρωματικού κρανιακού νεύρου). Αυτό εξηγεί πως υψηλές έως εξαιρετικά υψηλές δόσεις προϊόντων κάνναβης (ακόμη και της απαγορευμένης THC) δεν έχουν ποτέ οδηγήσει σε θάνατο. Δεν υπάρχει δηλαδή θανατηφόρος δόση εξωτερικά λαμβανόμενων κανναβινοειδών.

Συνοπτικά μερικές από τις λειτουργίες του οργανισμού στις οποίες ομοιοστατικά επεμβαίνει το ενδοκανναβινοειδές σύστημα είναι:

  • Όρεξη
  • Μεταβολισμός
  • Πέψη
  • Ανοσία
  • Φλεγμονή
  • Ψυχική διάθεση (χαρά, χιούμορ, δημιουργικότητα κλπ)
  • Ύπνος
  • Γονιμότητα
  • Θερμορύθμιση
  • Μνήμη
  • Πόνος
  • Εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών οξυγόνου
  • Καταστροφή νεοπλασματικών κυττάρων (πρόληψη καρκίνου)

Τι είναι τα φυτοκανναβιδοειδή;

Η λειτουργία του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος έριξε φως στις μέχρι τότε υποθέσεις περί ευεργετικών ιδιοτήτων της κάνναβης. Υποθέσεις που βασίζονταν ως τότε μόνο σε παρατηρήσεις και εμπειρικά δεδομένα.

Γνωρίζοντας καλύτερα αυτό το σύστημα και διαρκώς ανακαλύπτοντας νέες λειτουργίες του, μαθαίνουμε ταυτόχρονα τις ευγεργετικές ενέργειες που μπορεί να έχει στον οργανισμό η εξωτερική πρόσληψη προϊόντων κάνναβης.

Για λόγους αποφυγής σύγχυσης στη βιβλιογραφία τα κανναβιδοειδή που προέρχονται από φυτά, ονομάζονται φυτοκανναβινοειδή, σε αντίθεση με τις ουσίες του ανθρώπινου οργανισμού που λέγονται ενδοκανναβινοειδή.

Το κατ εξοχή φυτό που περιέχει σε μεγάλες ποσότητες φυτοκανναβινοειδή είναι η… κάνναβη, παρ’ όλο που έχουν βρεθεί τέτοιες ουσίες και σε άλλα φυτά όπως η Echinacea και το κακάο.

Εντυπωσιακό είναι πως η ίδια η κάνναβη χρησιμοποιεί αυτές τις ουσίες για να προστατεύσει τη δική της υγεία από νοσήματα που την απειλούν και για να διορθώσει βλάβες (δημιουργία ελεύθερων ριζών οξυγόνου) που της προκαλεί η ηλιακή ακτινοβολία!

Σήμερα φυτοκανναβινοειδή παράγονται και με τεχνητά από τη φαρμακευτική βιομηχανία για την αντιμετώπιση της ναυτίας, του εμέτου και του χρόνιου πόνου. Τέτοια φάρμακα έχουν ήδη λάβει έγκριση από το FDA για την κυκλοφορία τους στις ΗΠΑ.

Όμως τα προϊόντα κάνναβης που παράγονται από το ίδιο το φυτό, περιέχουν σε μεγάλο αριθμό (περισσότερα από 100) κανναβινοειδή, που διεγείρουν τους υποδοχείς του δικού μας ενδοκανναβινοειδούς συστήματος με πολλαπλούς τρόπους.

Έχει βρεθεί πως η συστηματική διέγερση των υποδοχέων αυξάνει τον αριθμό τους, κάνοντας το ενδοκανναβινοειδές σύστημα μας πιο ισχυρό, εξασφαλίζοντας καλύτερη προστασία της υγείας μας και βελτίωση της ψυχοδιανοητικής μας ισορροπίας.

Επιτρέπεται η παραγωγή και εμπορία σκευασμάτων φυτοκανναβιδοειδών;

Από το 1990 η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί την καλλιέργεια κάνναβης, το 50% της οποίας συντελείται στη Γαλλία σε εκτάσεις 150.000 στρεμμάτων.

Στις ΗΠΑ η Πολιτεία της Καλιφόρνιας είναι η πρώτη που εναντιώθηκε στην απαγόρευση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και επέτρεψε την ιατρική χρήση της κάνναβης το 1996. Σταδιακά ακολούθησαν άλλες Πολιτείες, έτσι ώστε σήμερα η καλλιέργεια της κάνναβης επιτρέπεται στις περισσότερες Πολιτείες των ΗΠΑ.

Στην Ελλάδα το 2013 (Ν. 4139/2013) τα ακατέργαστα συγκομιζόμενα προϊόντα που προκύπτουν από την καλλιέργεια ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa χαμηλής περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) και συγκεκριμένα μέχρι 0,2% έπαψαν να χαρακτηρίζονται ως ναρκωτικές ουσίες και έκτοτε επιτρέπεται να κυκλοφορούν στο εμπόριο.

Το 2017 με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) Αριθμ. Γ5γ οικ. 49690/2017 (ΦΕΚ 2238/Β/29-6-2017) θεσπίσθηκε η έννοια της φαρμακευτικής κάνναβης και το Μάρτιο του 2018 νομιμοποιήθηκε η καλλιέργεια κάνναβης στην Ελλάδα (μετά από άδεια).

Ως προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης θεωρούνται αυτά που έχουν περιεκτικότητα σε THC μεγαλύτερη του 0,2% και επιτρέπεται να κυκλοφορούν με ιατρική (δίγραμμη) συνταγή ναρκωτικών για περιπτώσεις έντονου πόνου, ογκολογικών παθήσεων και ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Ως συμπληρώματα διατροφής και ενίσχυσης του οργανισμού θεωρούνται τα προϊόντα κάνναβης που έχουν περιεκτικότητα THC μικρότερη του 0,2%.

Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί στη χώρα μας περισσότερες από 100 άδειες καλλιέργειας φαρμακευτικής κάνναβης και περίπου 90 βιομηχανικής.

Για τα προϊόντα κανναβινοειδών ισχύει στην Ελλάδα το νομικό καθεστώς αδειοδότησης από τον ΕΟΦ, πριν αυτά κυκλοφορήσουν στο εμπόριο ως συμπληρώματα και ενισχυτικά διατροφής ή χορηγηθούν σε ασθενείς με ιατρική συνταγή.

Η Ευρωπαϊκή αγορά κάνναβης ξεπέρασε τα 400 εκατ. ευρώ το 2021 και με ρυθμό ανάπτυξης 67,4% εκτιμάται, πως μέχρι το 2025 η αξία της θα ξεπεράσει τα 3,2 δισ. ευρώ. Οικονομικοί αναλυτές υποστηρίζουν πως ο κλάδος της φαρμακευτικής και βιομηχανικής κάνναβης εξελίσσεται στον πιο ραγδαία ανατυσσόμενο και επικερδή κλάδο στην παγκόσμια βιομηχανία.

Υπολογίζεται πως σε παγκόσμιο επίπεδο περισσότερα από 70 εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν προϊόντα κάνναβης για την ανακούφιση από σοβαρές παθήσεις όπως καρκίνος, πάρκινσον, νόσος του Crohn, αυτισμός κ.α..

Από τι εξαρτάται η περιεκτικότητα του φυτού κάνναβη σε THC;

Η THC συντίθεται σε οργανίδια που βρίσκονται στα άνθη, τα φύλλα και τους μίσχους των φύλλων. Κατά τη σύνθεση της μοιράζεται κοινό βιοχημικό πρόγονο με το κανναβιδιολικό οξύ (CBD) που δεν έχει καμία ναρκωτική δράση. Ο πρόγονος αυτός που είναι το ολιβετοϊκό οξύ, μετατρέπεται είτε σε THC (τη ναρκωτική ουσία), είτε σε CBD με την αντίστοιχη συνθετάση.

Ανάλογα με την αριθμητική υπεροχή της μιας ή της άλλης συνθετάσης σε κάθε ποικιλία (χυμότυπο) του φυτού, τα φυτά κατατάσσονται σε τρεις τύπους:

  • Πλούσια σε THC, από τα οποία παράγονται η μαριχουάνα με ποσοστό 2-5%, το χασίς με ποσοστό 5-12% και το χασισέλαιο με ποσοστό 20-60%.
  • Ενδιάμεσης περιεκτικότητας.
  • Πτωχά σε περιεκτικότητα THC (λιγότερο από 0,2%). Επιτρέπεται η καλλιέργεια τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το FDAτων ΗΠΑ. Η βιομηχανική κατεργασία τμημάτων του φυτού επίσης επιτρέπεται για πλήθος βιομηχανικών χρήσεων και – πρόσφατα – για την παραγωγή συμπληρωμάτων διατροφής από τη φαρμακευτική βιομηχανία, με σκοπό την αξιοποίηση των πολυάριθμων ευγεργετικών ιδιοτήτων που έχουν τα υπόλοιπα (πλην της THC) κανναβινοειδή.

Εκτός από την ποικιλία του φυτού, το ποσοστό THC εξαρτάται και από τον τρόπο της καλλιέργειας του και συγκεκριμένα από τις μεθόδους άρδευσης, την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, τα λιπάσματα κλπ. Στις Ελληνικές αδειοδοτημένες φυτείες διεξάγονται συστηματικοί έλεγχοι και φυτά που υπερβαίνουν το θεσπισμένο ανώτατο όριο περιεκτικότητας THC καταστρέφονται.

Ποια είναι τα φυτοκανναβινοειδή και ποιες οι ενέργειες τους;

Η κυριότερη και περισσότερο μελετημένη κανναβινοειδής φαρμακευτική ουσία είναι η κανναβιδόλη γνωστή διεθνώς με τη συντομογραφική ονομασία της CBD.

Πολυάρθιμες προκλινικές και κλινικές μελέτες ανέδειξαν ένα μεγάλο φάσμα θεραπευτικών ιδιοτήτων των της CBD, που περιλαμβάνουν αντιψυχωτικές, αναλγητικές, νευροπροστατευτικές, αντιεπιληπτικές, αντιεμετικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιαρθριτικές και αντινεοπλασματικές ιδιότητες.

Βιβλιογραφική ανασκόπηση πιθανών παρενεργειών στον άθρωπο έδειξε πως η CBD ήταν καλά ανεκτή σε μεγάλο φάσμα δοσολογικών χορηγήσεων, μέχρι τα 1500 mg/ημέρα (χορήγηση από το στόμα) χωρίς ψυχοκινητική καταστολή, αρνητκές συνέπειες στη διάθεση ή καταγραφή κάποιας αρνητικής επίδρασης στα ζωτικά σημεία.

Η CBD έχει ένα ευρύ φαρμακολογικό προφίλ, που περιλαμβάνει αληλεπιδράσεις με αρκετούς υποδοχείς που είναι γνωστοί ότι ρυθμίζουν το φόβο και συμπεριφοερές σχετιζόμενες με το άγχος, ειδικότερα τον κανναβινοειδούς τύπου 1 υποδοχέα (CB1R), τον υποδοχέα της σεροτονίνης (5-HT1a) και τον βαλλινοειδή υποδοχέα τύπου 1 (TRPV1). Εκτός αυτών έχει άμεση ή έμμεση επήρρεια σε πολλούς άλλους υποδοχείς του νευρικού συστήματος.

Ο υποδοχέας 5-HT1a είναι ένας ξεκάθαρος αγχολυτκός στόχος της CBD. Φάρμακα που δρουν σε αυτό τον υποδοχέα (αγωνιστές του υποδοχέα), έχουν αποδεδειγμένη ένδειξη στην αντιμετώπιση της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής. Έχουν αγχολυτική δράση, προλαμβάνουν τις ανεπιθύμητες συνέπειες του στρες και συγκρατούν το φόβο.

Σε αντίθεση με τα φάρμακα, μελέτες σε ζωντανούς οργανισμούς έχουν δείξει πως η CBD δρα περισσότερο ως ρυθμιστής (allosteric modulator) παρά ως αγωνιστής του υποδοχέα, εύρημα που συνάδει με τη διαπίστωση ότι το ενδοκανναβινοειδές σύστημα έχει ρυθμιστική ενέργεια στον οργανισμό, αποτρέποντας τις εκτροπές προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.

Το στρες είναι σημαντική παράμετρος των αγχωδών διαταραχών και το μετατραυματικό στρες είναι γενεσιουργός αιτία της ομώνυμης διαταραχής. Μελέτες έχουν δείξει πως η συστηματική χορήγηση CBD σε τέτοια άτομα μείωσε την οξεία αύξηση της καρδιακής συχνότητας και της αρτηριακής πίεσης που είχε προκληθεί από το στρες, καθώς και τις καθυστερημένες (μετά από 24 ώρες) αγχώδεις εκδηλώσεις.

Σε μακροχρόνια προοπτική μελέτη ατόμων με Σύνδρομο Μετατραυματικού Στρες διαπιστώθηκε πως η ημερήσια χορήγηση μιας δόσης CBD μείωσε σημαντικά τις μετατραυματικές αγχώδεις εκδηλώσεις.

Άλλη μελέτη έδειξε πως η συστηματική χορήγηση CBD προλαμβάνει το αυξημένο άγχος που προκαλείται από το απρόβλεπτο στρες της καθημερινότητας.

Πολυάριθμες αντίστοιχες μελέτες έχουν εδραιώσει την ευεργετική δράση της CBD στις κρίσεις πανικού, στον ψυχαναγκασμό και στις φοβικές διαταραχές.

Γενικά η μέχρι σήμερα υπάρχουσα προκλινική βιβλιογραφία υποστηρίζει έντονα το ρόλο της CBD για τη θεραπεία των αγχωδών διαταραχών. Η CBD παρουσιάζει ένα μεγάλο αριθμό δράσεων που περιλαμβάνουν αγχολυτικές, πανικολυτικές και αντισπασμωδικές δράσεις, καθώς επίσης καταστέλουν την υπέρμετρη διέγερση του αυτόνουμου συστήματος, καταστέλλουν τον υπερβολικό φόβο ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν την επικίνδυνη για την επιβίωση απουσία φόβου.

Η CBD προλαμβάνει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες του στρες, μέσω νευρογένεσης στο επίπεδο του ιπποκάμπου.

Η CBD σε σύγκριση με άλλους φαρμακευτικούς αγωνιστές του υποδοχέα 5-HT, στερείται της αγχωγόνου δράσης των τελευταίων, όταν αυτά χορηγούνται σε υψηλές δόσεις. Είναι μία ακόμη ένδειξη πως η CBD όπως και όλα τα ενδο- και φυτο- κανναβινοειδή ασκούν ρυθμιστική δράση και η υπερδοσολογία δεν έχει ανεπιθύμητες συνέπειες. Πάραυτα περισσότερη επιστημονική έρευνα απαιτείται για να διαπιστωθούν με βεβαιότητα οι συνέπειες της μακροχρόνιας χρήσης CBD.

Η ρυθμιστική ιδιότητα της CBD διαπιστώθηκε για πρώτη φορά, όταν παρατηρήθηκε πως αυτή καταστέλλει τις αγχώδεις εκδηλώσεις που πρκαλεί η THC (η ναρκωτική ουσία της κάνναβης). Όταν η CBD χορηγήθηκε σε άτομα που είχαν λάβει υψηλές δόσεις THC και εμφάνιζαν αγχώδεις εκδηλώσεις, η CBD ασκούσε κατασταλτική αντιαγχώδη δράση. Όμως οι ίδιες δόσεις χορηγούμενες σε άτομα που δεν είχαν λάβει THC(μάρτυρες) δεν είχαν καμία δυσάρεστη κατασταλτική επίδραση. Άλλες μελέτες έδειξαν πως η αντιαγχώδης δράση της CBD δεν ξεπερνούσε κάποιο όριο, ανεξάρτητα από την αύξηση της δόσης.

Η CBD καταστέλλει πειραματικά προκληθέντα φόβο ή άγχος, καθώς και το άγχος που εκδηλώνεται σε υγειή άτομα, όταν μιλούν μπροστά σε κοινό. Η δράση της έχει συγκριθεί σε διπλά-τυφλά πειράματα με ηρεμιστικά φάρμακα όπως είναι η διαζεπάμη (Stedon).

Η βιολογική δράση της CBD έχει αποδειχθεί και απεικονιστικά. Σε αξονικές τομογραφίες εκπομπής μονού φωτονίου (Single Photon Emission Computerized Tomography) όπου μελετήθηκε η αιματική ροή ηρεμίας (rCBF), παρατηρήθηκαν αλλαγές της rCBF σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου μετά από χορήγηση CBD. Παρατηρήθηκε μείωση της rCBF στην αριστερή μέση εγκεφαλική αρτηρία και ιδιαίτερα στους αμυγδαλοειδείς πυρήνες και τον ιππόκαμπο, καθώς και τον υποθάλαμο και την αριστερή πρόσθια κεντρική έλικα, ενώ παρατηρήθηκε αύξηση της rCBF στην αριστερή παραϊποκάμπειο έλικα, ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε αγχολυτική επίδραση.

Οι ίδιοι συγγραφείς μελέτησαν με την ίδια μέθοδο την επίδραση της CBD σε εθελοντές που έπασχαν από γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Στους εθελοντές αυτούς η μείωση της rCBF αφορούσε επιπρόσθετα τις περιοχές του μεταιχμιακού συστήματος (μεσολόβιο, νήσος του Reil, διάφραγμα, κροταφικός πόλος, έλικα του προσαγωγίου), ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε αγχολυτική επίδραση.

Επιδημιολογικά δεδομένα

Επιδημιολογικές μελέτες που αφορούν διάφορες νευροψυχιατρικές διαταραχές, παρέχουν κάποιες ενδείξεις ότι μακροχρόνιοι χρήστες προϊόντων κάνναβης (πλούσιων σε THC) μπορεί να προστατεύονται από τις αρνητικές ανεπιθύμητες ενέργειες της THC, όπως είναι οι ψυχωτικές διαταραχές, τα συμπτώματα στέρησης, η απώλεια μνήμης και και η απώλεια της μέλαινας ουσίας του ιπποκάμπου, αν λαμβάνουν ταυτόχρονα και συστηματικά CBD.

Δύο άλλες αναδρομικές μελέτες αναφέρουν πιθανή μείωση των αγχωδών εκδηλώσεων με χρήση κάνναβης σε ασθενείς με μετατραυματικό στρες και σε μία περίπτωση μετατραυματικού στρες μετά από βαριά σεξουαλική κακοποίηση. Οι μελέτες αυτές όμως έχουν ποιοτικές αδυναμίες καθώς είναι αναδρομικές και δεν αναφέρουν την αναλογία THC/CBD στα προϊόντα που χρησιμοποιήθηκαν.

Συνεπώς δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή επιδημιολογικά δεδομένα που να αφορούν τη μακροχρόνια χρήση CBD για την αντιμετώπιση αγχωδών διαταραχών ή την ενδεχόμενη προστατευτική δράση της CBD σε άτομα που κάνουν μακροχρόνια χρήση κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς.

Συμπέρασμα:

Από μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε ανθρώπους, υπάρχουν πολύ ισχυρές ενδείξεις που υποστηρίζουν τη χρήση της CBD στη θεραπεία των αγχωδών διαταραχών. Σε δόσεις από το στόμα που κυμαίνονται από 300 έως 600 mg, η CBD μειώνει το πειραματικά προκληθέν άγχος σε υγειή άτομα, χωρίς να μειώνει το κατώτατο (baseline) επιθυμητό επίπεδο άγχους και μειώνει το άγχος σε άτομα με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή.

Αξιοσημείωτη επίσης είναι η έλλειψη αντίθετης (αγχωγόνου) δράσης της CBD, όταν αυτή δίδεται σε πολύ μεγάλες δόσεις.

Κάποιες μελέτες υποστηρίζουν τη δράση της CBD στη θεραπεία του μετατραυματικού στρες και σε συγγενείς διαταραχές συμπεριφοράς.

Οι δράσεις της CBD στο νευρικό σύστημα υποστηρίζονται από απεικονιστικά ευρήματα, αν και οι μελέτες αυτές είναι μικρές σε μέγεθος και δεν έχει ελεγχθεί η επαναληψιμότητα τους.

Χρειάζεται περισσότερη επιστημονική έρευνα για να επιβεβαιωθεί αν η χρόνια λήψη CBD έχει μακροπρόθεσμα αγχολυτική δράση, αντίστοιχη με τα άμεσα αποτελέσματα που έχει στο οξύ άγχος.

Πηγή: Esther M. Blessing, Maria M. Steenkamp, Jorge Manzanares, Charles R. Marmar (2015). Cannabidiol as a Potential Treatment for Anxiety Disorders. Neurotherapeutics, 12(4), 825-836. DOI 10.1007/s13311-015-0387-1